Wat is de sleutel tot gedrag?

Ruben en Jasper zitten bij elkaar in de klas. Hun moeders houden er verschillende opvoedmethodes op na. Natuurlijk houden ze ondanks het verschil in benadering wel veel van hun eigen kind.

Bij Ruben verloopt een willekeurige dag als volgt. Het eerste dat Ruben hoort als hij wakker wordt is: ‘Kom er nu uit, Ruben, je komt zo weer te laat op school!’ Ruben staat vervolgens op, kleedt zich aan, behalve zijn schoenen, en gaat ontbijten. Zijn moeder begroet hem: ‘Waar zijn je schoenen? Wil je soms op blote voeten naar school? En kijk eens wat je nu weer aan hebt getrokken! Die blauwe trui staat verschrikkelijk bij die bruine broek. Ruben, lieverd, wat heb je met je broek gedaan? Hij is kapot. Ik wil dat je na het ontbijt een andere broek aantrekt. Mijn kind gaat niet met een kapotte broek naar school. Pas op hoe je je melk inschenkt. Knoei nou eens niet zoals je anders altijd doet!’
Ruben schenkt zijn melk in en knoeit.
Geïrriteerd dept zijn moeder de melk op: ‘Ik weet niet wat ik met jou moet.’
Ruben mompelt wat in zichzelf.
‘Wat was dat?’ vraagt zijn moeder. ‘Nou zit je weer te mompelen.’
Ruben eet in stilte verder. Daarna verwisselt hij zijn broek, trekt zijn schoenen aan, pakt zijn boeken en wil naar school. Zijn moeder verzucht: ‘Ruben, je broodtrommel! Als je hoofd niet aan je romp vastzat zou je dat ook nog vergeten.’
Hij pakt zijn broodtrommel en bij het afscheid roept zijn moeder hem na: ‘En denk erom dat je vandaag je best doet op school.’

Bij Jasper verloopt het ochtendritueel als volgt. Als hij wakker wordt hoort hij: ‘Jasper, het is zeven uur. Wil je er nu uitkomen of blijf je nog vijf minuten liggen?’ Jasper draait zich om en geeuwt. ‘Nog vijf minuten’, mompelt hij.
Even later komt hij aangekleed ontbijten, alleen zijn schoenen heeft hij nog niet aan. Zijn moeder zegt blij: ‘Hé, je bent al helemaal aangekleed. Alleen je schoenen nog! Oh jee, er zit een scheur in je broek. Als ik ‘m nu niet maak gaat ie nog verder kapot. Zal ik het meteen repareren of wil je je liever omkleden?’ Jasper denkt even na: ‘Na het ontbijt trek ik wel een andere broek aan.’ Hij schenkt zichzelf wat melk in en knoeit.
‘Het vaatdoekje ligt op het aanrecht’, roept zijn moeder terwijl ze zijn boterhammen voor school klaarmaakt. Jasper pakt het doekje en dept de melk op. Tijdens het ontbijt praten ze met elkaar. Daarna trekt hij een andere broek aan en zijn schoenen, pakt zijn boeken en wil naar school. Zijn moeder roept hem na: ‘Jasper, je broodtrommel!’ Hij rent terug, bedankt haar en roept: ‘Tot straks!’

Ruben en Jasper hebben dezelfde leerkracht die de klas die dag enthousiast begroet: ‘Jongens, volgende week is onze musical. We zoeken nog een vrijwilliger die een bordje voor op de deur maakt. We hebben ook iemand nodig voor de bediening na de voorstelling. En wie wil de klassen rond om hen uit te nodigen voor onze musical?’
Sommige kinderen steken onmiddellijk hun hand op; anderen doen dit aarzelend en er zijn kinderen die helemaal niet reageren.

Vraag jezelf eens af: hoe reageren Ruben en Jasper op het verzoek van de leerkracht? Probeer zelf eens na te gaan of het zelfbeeld van deze kinderen van invloed zal zijn op de bereidheid om uitdagingen aan te gaan of een mislukking te riskeren.
Natuurlijk zijn er kinderen die in staat zijn om de manier waarop ze thuis worden gekleineerd van zich af te laten glijden en toch de uitdagingen van de buitenwereld durven aangaan. En er zullen ook kinderen zijn die thuis met respect worden behandeld en toch twijfelen over hun eigen kunnen en terugdeinzen voor een uitdaging.
De kans is echter groot dat kinderen die in een gezin opgroeien waar ze in hun waarde worden gelaten, zich beter voelen over zichzelf, beter met uitdagingen om kunnen gaan, en nog waarschijnlijker: zichzelf hogere doelen stellen dan anderen die niet in zo’n situatie verkeren.

Er is geen waardeoordeel belangrijker voor de mens, geen factor beslissender in de psychologische ontwikkeling en motivatie, dan de beoordeling die hij zichzelf geeft. De wijze waarop een mens naar zichzelf kijkt heeft een diepgaand effect op het denkproces, emoties, wensen, waarden en doelen. Het is de enige belangrijke sleutel tot zijn gedrag.