‘Goed zo!’ waarom beschrijvend prijzen effectiever is

We zijn al jarenlang als ouders opgevoed met het idee dat we onze kinderen moeten prijzen om hun zelfwaardering te stimuleren. Vandaar dat we vaak ‘Goed gedaan!’,  ‘Knap hoor’! ‘Wat knap van jou’ zeggen, of ‘Goed zo!’ ‘Top!’ en als we los gaan ‘Fantastisch!’

Dit is onze standaardreactie op bijna alles geworden: we prijzen onze kinderen voor een tekening, voor het doorspoelen van de wc, we juichen ze toe en maken van elke handeling een overwinning. Dit zijn allemaal vormen van extrinsieke motivatie, die niet uit het kind zelf komen. Alfie Kohn schreef er een interessant artikel hierover:

Complimenten:

• kunnen gebruikt worden als manipulatie-instrument als we ze inzetten als een tactiek om kinderen te motiveren
• kunnen leiden tot een ‘complimentverslaving’
• kinderen worden afhankelijk van onze goedkeuring
• kinderen kunnen minder gemotiveerd raken omdat de handeling zelf dan geen waarde meer voor hen heeft & leiden tot prestatiedruk

Het is belangrijk dat we een kinds intrinsieke motivatie ontwikkelen: de innerlijke stem die hem vertelt wat goed is (of fout) en wat hem en anderen helpt (of schaadt).

Wat kun je beter doen?

Door de prestatie te beschrijven of simpelweg te beschrijven wat je ziet, complimenteert het kind zichzelf. Je kunt ook de prestatie samenvatten in een woord of beschrijven wat de prestatie met jou doet door te beschrijven wat je voelt.
Doordat je beschrijft prijst het kind zichzelf en help je te bouwen aan een growing mindset of  ‘Als ik me inzet voor iets kan ik iets bereiken’
‘Je hebt je sokken, je broek en je trui aangetrokken, je bent helemaal zelfstandig aangekleed!
‘Ik zie een lijn, lijn, lijn en een punt, punt, punt!’ Vat het samen in éen woord:
‘Je hielp oma met haar tas. Dat is wat ik noem behulpzaamheid!
‘Je hebt het gemorste water opgedweild zonder dat ik het hoefde te vragen. Dat is echt initiatief nemen!

Beschrijvend complimenteren, ook wel specifiek of informatief complimenteren genoemd, wordt vaak als effectiever beschouwd dan evaluerend complimenteren in de opvoeding en het onderwijs. Dit is gebaseerd op verschillende psychologische en pedagogische theorieën en onderzoeken, onder andere die van Alfie Kohn en Carol Dweck. Hieronder een overzicht van de wetenschappelijke onderbouwing:

Alfie Kohn

Alfie Kohn is een vooraanstaande criticus van traditionele opvoedings- en onderwijsmethoden die sterk afhankelijk zijn van beloning en straf. Hij stelt dat beschrijvend complimenteren effectiever is omdat het de intrinsieke motivatie van kinderen bevordert.

• Intrinsieke Motivatie: Kohn argumenteert dat evaluatieve complimenten (zoals “Goed gedaan!”) de nadruk leggen op externe beoordeling en goedkeuring, wat kan leiden tot een afhankelijkheid van externe beloningen. Dit kan de intrinsieke motivatie, of de motivatie die voortkomt uit persoonlijke interesse en plezier in de taak zelf, ondermijnen.
• Autonomie en Competentie: Beschrijvende complimenten (zoals “Je hebt echt hard gewerkt aan die tekening, ik zie dat je veel details hebt toegevoegd!”) richten zich op het proces en de inspanning, en helpen kinderen te begrijpen wat ze precies goed hebben gedaan. Dit kan hun gevoel van autonomie en competentie versterken, wat cruciaal is voor intrinsieke motivatie.

Carol Dweck

Carol Dweck’s werk rond mindset, met name het verschil tussen een ‘fixed mindset’ en een ‘growth mindset’, heeft ook belangrijke implicaties voor hoe we kinderen het beste kunnen complimenteren.

• Growth Mindset: Dweck’s onderzoek toont aan dat complimenten die zich richten op inspanning en strategie (beschrijvend) kinderen aanmoedigen om een ‘growth mindset’ te ontwikkelen. Dit is de overtuiging dat vaardigheden en intelligentie kunnen worden ontwikkeld door hard werken, leren en doorzettingsvermogen.
• Fixed Mindset: Daarentegen kunnen evaluatieve complimenten, vooral die welke gericht zijn op vaste eigenschappen (zoals “Je bent zo slim!”), bijdragen aan een ‘fixed mindset’. Dit is de overtuiging dat intelligentie en talenten vaststaande eigenschappen zijn die niet veel kunnen veranderen. Dit kan kinderen angstig maken om fouten te maken en uitdagingen te vermijden, omdat ze bang zijn hun ‘slimme’ status te verliezen.

Onderzoek en Toepassingen

Empirisch onderzoek ondersteunt deze theoretische perspectieven. Studies hebben aangetoond dat:

• Beschrijvende complimenten leiden tot meer volharding en betere prestaties. Kinderen die specifieke feedback krijgen over hun inspanningen en strategieën zijn eerder geneigd om uitdagingen aan te gaan en door te zetten bij moeilijkheden.
• Evaluatieve complimenten kunnen het risico op faalangst en afhankelijkheid van externe goedkeuring verhogen. Kinderen die gewend zijn aan algemene, evaluatieve complimenten kunnen zich meer zorgen maken over het oordeel van anderen en minder geneigd zijn om risico’s te nemen in hun leren.

Conclusie

De wetenschappelijke onderbouwing van beschrijvend complimenteren ten opzichte van evaluerend complimenteren ligt vooral in de bevordering van intrinsieke motivatie en de ontwikkeling van een growth mindset bij kinderen. Zowel Alfie Kohn als Carol Dweck benadrukken dat de manier waarop we complimenten geven een diepgaande invloed kan hebben op de motivatie, het zelfbeeld en het leerproces van kinderen.

Wetenschappelijke Bronnen:

1. Henderlong Corpus, J., & Lepper, M. R. (2007). The Effects of Person versus Performance Praise on Children’s Motivation: Gender and Age as Moderating Factors. Educational Psychology, 27(4), 487-508.
   • Deze studie onderzoekt de effecten van persoonsgerichte complimenten (evaluerend) versus prestatiegerichte complimenten (beschrijvend) op de motivatie van kinderen, en vindt dat prestatiegerichte complimenten de motivatie beter ondersteunen.
2. Dweck, C. S. (2006). Mindset: The New Psychology of Success. New York: Random House.
   • In dit boek bespreekt Carol Dweck uitgebreid haar onderzoek naar fixed en growth mindsets en de invloed van verschillende soorten feedback en complimenten op de ontwikkeling van deze mindsets.
3. Mueller, C. M., & Dweck, C. S. (1998). Praise for Intelligence Can Undermine Children’s Motivation and Performance. Journal of Personality and Social Psychology, 75(1), 33-52.
   • Deze studie toont aan dat het prijzen van intelligentie (evaluerend complimenteren) kan leiden tot een fixed mindset, terwijl het prijzen van inspanning en strategie (beschrijvend complimenteren) een growth mindset bevordert.
4. Kohn, A. (1993). Punished by Rewards: The Trouble with Gold Stars, Incentive Plans, A’s, Praise, and Other Bribes. Boston: Houghton Mifflin.
   • In dit boek bekritiseert Alfie Kohn het gebruik van beloningen en straf in onderwijs en opvoeding, en pleit hij voor alternatieven zoals beschrijvende complimenten die de intrinsieke motivatie van kinderen ondersteunen.
5. Kamins, M. L., & Dweck, C. S. (1999). Person Versus Process Praise and Criticism: Implications for Contingent Self-Worth and Coping. Developmental Psychology, 35(3), 835-847.
   • Deze studie onderzoekt de effecten van persoonsgerichte (evaluerende) en procesgerichte (beschrijvende) complimenten en kritiek op de zelfwaardering en copingstrategieën van kinderen.

Deze bronnen bieden een solide wetenschappelijke basis voor de voordelen van beschrijvend complimenteren ten opzichte van evaluerend complimenteren in de context van de ontwikkeling en motivatie van kinderen.