Emotional Homework bij grensoverschrijdend gedrag

Waarom geven we eigenlijk straf?
‘Als je ze niet straft, dan proberen ze straks nog met diefstal weg te komen.’
‘Soms raak ik zo gefrustreerd, dan weet ik niks anders meer te verzinnen.’
‘Ik zet ‘m op de trap, omdat ik anders zelf door het lint ga.’
‘Ik straf mijn zoon, want dat is het enige wat hij begrijpt.’
‘Hoe zal mijn kind leren zijn gedrag te veranderen als ik hem geen straf geef?’

We vroegen ouders hoe zij zich voelde als ze vroeger gestraft werden:
‘Ik haatte mijn moeder en ik dacht: “Ze is zo’n kreng” en dan voelde ik me meteen weer schuldig.’
‘Ik dacht: “Mijn vader heeft gelijk, ik ben een slecht mens; ik verdien straf.”‘
‘Ik herinner me dat ik dacht: “Ze zijn zo gemeen, ik krijg ze wel. Ik doe het gewoon weer, maar dan zorg ik ervoor dat ze het niet te weten komen.”’

Al pratende werden ze zich ervan bewust dat straf kan leiden tot haatgevoelens, wraak, tegenspraak, schuld, minderwaardig voelen en zelfmedelijden. Ze bleven zich echter afvragen: ‘Maar als ik mijn kinderen niet straf, geef ik ze dan niet veel te veel macht?’ ‘Ik ben bang dat ik dan mijn laatste controlemiddel verlies en ik niks meer te vertellen zal hebben’. ‘Moeten er geen consequenties zijn voor kinderen die zich misdragen?’

Koningin van de trap
Opvoeden is voor iedereen soms een worsteling, we zijn niet naar school geweest om ouder te worden. Opvoeden doe je op een manier die goed voelt bij jou en die past bij je gezin. Er is niet één methode die voor iedereen geldt en voor iedereen werkt. Kijk wat bij jou past en bij jouw situatie. Ik was zelf koningin van de trap. Mijn oudste zoon zat met grote regelmaat op de trap om even na te denken over zijn negatieve gedrag. Daar zat hij me vervolgens vrolijk uit te lachen. Ik stuurde hem dan naar zijn kamer en daar gooide hij een voor een zijn legoblokjes uit het raam. Tegen die tijd was ik er bij wijze van spreken klaar voor hem erachteraan te gooien. Dagelijks zat hij meerdere malen op de trap. Ik zat in een negatieve spiraal waar ik met hem niet uit kwam.

Haim Ginott (grondlegger van de How2talk2kids methode) verwoordde het al in de jaren zestig: Een kind moet de consequenties van zijn slechte gedrag ervaren, maar niet door middel van straf. In een zorgzame relatie is geen plaats voor straf. Straffen werkt niet, omdat het een afleiding is. In plaats dat het kind er spijt van heeft en bedenkt hoe hij het goed kan maken, gaat hij zich bezighouden met fantasieën over hoe hij wraak kan nemen. Er zijn over het algemeen genomen drie categorieën van innerlijke reacties bij het kind:

– Fantasieën van wraak: (voor mij was dit de eyeopener: een lachende zoon op de trap die denkt: ‘Jij stomme mama, ik doe het straks lekker toch weer’) jij wordt gezien als boeman.
– Zit straf uit: (ook deze categorie was hier bekend: ‘Ik zit hier even en ga straks weer lekker door’) het kind vervalt alweer spoedig in zijn oude negatieve gedrag.
– Ik verdien straf: (dochterlief was van deze categorie, stond dan op de mat steeds kleiner te worden en was daarna alleen maar bezig om mij te pleasen en totaal niet met haar broertje die ze net had gebeten) het kind ziet zichzelf als een slecht persoon.

Straf leidt af van het eigen negatieve gedrag. We willen echter dat kinderen leren van hun negatieve gedrag, dat ze hun ‘emotional homework’ doen:

Emotional homework:
• Waarom deed ik dat?
• Hoe kan ik mijzelf verbeteren?

Het stappenplan alternatieven voor straf is effectief om kinderen de consequenties van hun eigen negatieve gedrag te laten ervaren. Je stelt duidelijke grenzen terwijl de relatie met je kind goed blijft en zich zelfs verdiept, je kind neemt verantwoordelijkheid voor zijn gedrag en komt zelf met oplossingen.