In plaats van STRAF

Als we ouders vragen hoe ze ermee dealen, krijgen we verschillende reacties. Maar de grote gemene deler is wel de frustratie die veel ouders ervaren. Ze weten niet goed wat ze moeten doen of hoe ze het nou eens anders kunnen aanpakken.

• ‘Soms zet ik mijn zoon maar gewoon in een andere kamer voor een time-out.’
• ‘Als ik mijn dochter van vijf vraag om aan tafel te komen, negeert ze me gewoon. Zó irritant!’
• ‘Ik wil helemaal niet tegen mijn dochter schreeuwen. Maar ze probeert echt met álles weg te komen. Wat moet ik anders?’
• ‘Tellen tot 3 en dreigen dat we naar huis gaan, dat is het enige wat helpt om mijn kinderen te laten luisteren als we in de speeltuin zijn. Ik word er gek van!’
• ‘Wat een strijd elke ochtend, alleen al om de deur uit te komen… Niemand luistert!’

Allemaal logische en gebruikelijke manieren van denken en doen. Vaak zijn het impulsieve reacties, en op sommige dagen voelt het als de enige optie. Toch is dreigen, straffen en schreeuwen vast niet hoe je jezelf het liefst ziet als ouder.

Je wílt het wel anders doen, maar HOE?   

Gelukkig zijn er ook andere manieren om je kind te laten meewerken. Zonder te straffen, te schreeuwen of je kind op de gang te zetten dus. Wat volgens ons wél werkt, is kinderen de gevolgen van hun slechte gedrag laten ervaren. Hoe? Dat gaan we je uitleggen. 

Maar eerst nog even waaróm straffen eigenlijk niet werkt:

▶️ Straf leidt af van het ‘slechte’ gedrag. Je kind gaat dus niet nadenken over hoe hij iets in de toekomst beter of anders kan doen, maar wordt vooral boos of verdrietig vanwege de straf. Met als resultaat: hij gaat manieren bedenken om iets tóch te blijven doen. Of: hij gaat zich slecht voelen over zichzelf, want kennelijk verdient hij straf. 

Denk eens terug aan je eigen jeugd. Schreeuwden je ouders weleens tegen je, of kreeg je flinke straf? Grote kans dat je dit soort gedachten had:

• ‘Mama is echt zó gemeen dat ze me dit aandoet. En dat zal ze weten ook! Ik doe het gewoon stiekem nog een keer!’
• ‘Ik haat mijn vader en vind hem soms zó’n rotzak. Toch voel ik me ook wel schuldig als ik dit soort gedachten heb. Hij is tenslotte mijn vader…’
• ‘Ik heb iets heel erg verkeerd gedaan. Ik ben gewoon een slecht persoon, en zal deze straf wel verdiend hebben.’

Deze gedachten hebben vooral de wat oudere kinderen. Peuters hebben nog niet de emotionele diepgang om de dingen op deze manier te overdenken. Toch is aangetoond dat ook straffen op jonge leeftijd een blijvend effect kan hebben op kinderen.

▶️ Straf is gebaseerd op angst. Het werkt misschien even, maar is geen echte oplossing. Misschien stopt je kind bijvoorbeeld met bosbessen gooien, maar 10 minuten later is het weer zover (zo vermoeiend…).

Om deze redenen geloven we bij Howtotalk dat straffen nooit de oplossing is. We denken dat kinderen eerder meewerken als je focust op hen iets leren. Dat je beter kunt uitleggen hoe ze zich wél kunnen gedragen (buiten met een bal gooien) dan focussen op het ongewenste gedrag (met bosbessen gooien).

Aandacht in plaats van straf   

Het is voor een kind veel natuurlijker (en dus effectiever) om de gevolgen van zijn gedrag te ervaren. Laten we eens kijken wat er gebeurt bij de populaire ‘time-out’-methode, zoals een kind op de gang zetten. Het idee daarvan is dat een kind kan kalmeren, dat hij weg is van een bepaalde situatie. Alleen: met deze oplossing negeer je het probleem dat het gedrag veroorzaakte. In plaats van je kind wegsturen, kun je dus beter zijn gedrag stoppen en hem laten zien hoe het anders kan. 

Kortom: wat een kind eigenlijk nodig heeft, is tijd mét een volwassene, in plaats van afzondering. Iemand die hem helpt zijn gevoelens en emoties te verwerken en er anders mee om te gaan. Je kind voelt zich dan niet ‘de slechte’ die weggestuurd wordt, maar wordt een verantwoordelijke persoon die met zijn eigen emoties kan omgaan.

Dus in plaats van…

‘Bastiaan, sla je zus niet. Genoeg zo, ik zei dat je moest stoppen! Je gaat maar even op de trap zitten tot je weer rustig bent.’

…probeer eens:

‘Het is ook niet makkelijk als je aan het tekenen bent en je zus blijft aan je mouw trekken. Vandaag werd je zo boos dat je Rosa sloeg. Elkaar slaan mag niet. Laten we een lijst maken van dingen die je wél kunt doen als ze je lastigvalt.’

Grenzen stellen in 4 stappen 

Hieronder leggen we uit hoe je grenzen kunt stellen in stappen. Vooral in situaties waarin je niet meteen weet wat je moet doen, werkt deze aanpak goed.

Stel, je dochter rent door de supermarkt. Ze weet dat je dat niet wilt.

1. Laat je afkeuring blijken, maar val je kind niet persoonlijk aan. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik vind dit niet leuk. Als kinderen door de gangpaden rennen, storen ze andere mensen in de supermarkt.’
2. Geef je verwachting aan. Bijvoorbeeld: ‘Ik verwacht dat je rustig loopt en bij de kar blijft.’
3. Leg uit hoe je kind zich kan verbeteren. ‘Rennen doen we buiten, rustig lopen doen we binnen. Kun je rustig naar het fruit lopen en drie mooie citroenen voor ons uitzoeken?’
4. Geef een keuze. ‘Hanna, stop alsjeblieft met rennen. Wil je naast me lopen of in de kar zitten? Het is jouw keuze.’

Gaat je kind door? 

• Ga over tot actie. Zet Hanna rustig in de kar. ‘Je hebt ervoor gekozen om in de kar te zitten.’
• Laat je kind de gevolgen van het gedrag ervaren. Stel, Hanna blijft zo wild rondrennen dat je de winkel snel verlaat. Laat haar de volgende dag dan de consequenties ervaren. Houd het eenvoudig, zonder te preken.
  
  Bijvoorbeeld zo:

‘Mam, waar ga je heen?’

‘Naar de supermarkt.’

‘Mag ik mee?’

‘Vandaag blijf je bij papa.’

‘Waarom?’

‘Waarom denk je?’

‘Omdat ik gisteren door de winkel rende.’

‘Goed gedacht.’

‘Ik zal het niet nog een keer doen, dat beloof ik! Alsjeblieft, alsjeblieft, mag ik please mee?!’

‘Er komen nog genoeg momenten dat je mee kunt. Vandaag ga ik alleen.’

Word deel van de Howtotalk-community

We horen graag van je!

Heb je onze stap-voor-stap-aanpak geprobeerd? Of heb je een vraag? Ga naar de Howtotalk-app en kijk bij ‘Vragen’. Stel je vraag of bekijk de vragen die al gesteld en beantwoord zijn over dit onderwerp.

Nog even dit: we weten dat het allemaal makkelijker gezegd is dan gedaan. En dat kinderen je grenzen, geduld en emotionele capaciteiten behoorlijk op de proef kunnen stellen. Mislukt het? Geeft niks. Probeer het de volgende keer gewoon opnieuw. Oefening baart kunst, en uiteindelijk kan iedereen de vruchten plukken van deze methode.

Ook jij!